Mam zwyczaj korzystać z artykułów Katarzyny Świątkowskiej ( lekarz medycyny)
jakie publikuje ona publicznie na
facebooku .
Oto kolejny - tym razem temat "na czasie" - o infekcjach zimowych. Tytuł
niniejszego artykułu nadałem sam na podstawie jego zasadniczego tematu, chociaż
zimą, jesienią i na wiosnę przytrafiają się nam i inne przypadłości.
Tekst uczytelniłem względem tego, co możliwe jest w facebookowym wpisie (np.
wyróżnienia), dodałem też własne linki i uwagi w przypisach [ ].
Przy okazji pod artykułem przekazuję garść informacji o kolejnej
książce pani doktor.
Mnóstwo osób kaszle, kicha i czuje się podle.
Szaleje przeziębienie - choroba męcząca, aczkolwiek najczęściej niegroźna.
Gorsza jest grypa, a szczyt zachorowań właśnie się zaczyna. Jak wzmocnić
odporność? Po co sięgnąć? Co zrobić, żeby się tym mikrobom nie dać?
Może jakieś reklamowane specyfiki? W końcu, reklamy tyle obiecują…
Co ma udowodnioną skuteczność, a co okazało się zabobonem ?
Często zdarza się pacjent, mówiący w progu gabinetu:
„Kicham, kaszlę, boli mnie gardło od 2 dni, gorączki nie mierzyłem, ale ja tam z
natury nie gorączkuję ...
Proszę wypisać mi COŚ silniejszego, żeby szybciej przeszło, bo zaraz mam
wyjazd/konferencję/wesele w rodzinie” (dowolne skreślić)
Albo:
„Jestem przeziębiony! Proszę dać mi coś co zapobiegnie temu, że choroba „siądzie
mi” na oskrzela jak ostatnio!!!”.
Czy w ogóle coś takiego istnieje? Co w takiej sytuacji pomoże?
Zacznijmy od wyjaśnienia.
Przeziębienie i grypa to ZUPEŁNIE różne choroby, choć mogą dawać podobne
objawy. Grypa - w odróżnieniu od przeziębienia- „ścina z nóg”, mamy nagły
początek, wysoką gorączkę, dreszcze. Typowe są bóle głowy, gałek ocznych, lub
całego ciała, niektórzy opisują, że „nawet włosy bolą”. Jest kaszel, mogą być:
katar, ból gardła, wymioty, biegunka.
Ekstremalne zmęczenie związane z grypą może utrzymywać się przez kilka tygodni.
Rocznie z powodu grypy na świecie umiera około pół miliona ludzi. W styczniu
2020 roku w Polsce odnotowano 10 zgonów.
W przypadku grypy dysponujemy lekiem (na receptę), który może pomóc jeśli
zastosujemy go w ciągu pierwszych 48 godzin od pojawienia się objawów, możemy go
też profilaktycznie zastosować by zmniejszyć ryzyko zarażenia się jeśli ktoś w
otoczeniu zachorował na grypę. Mamy też szczepionkę przeciwko grypie. [ 1 ]
Inaczej w przypadku przeziębienia - nie mamy leku ani szczepionki przeciwko
ponad 200 wirusom mogącym wywołać tę chorobę. Są to najczęściej rynowirusy,
rzadziej inne, choćby i koronawirusy - łagodniejsi kuzyni tego z Wuhan.
Rynowirusy nie są super-groźne, niemniej - ekstremalnie zaraźliwe. Tylko 1-30
cząstki wirusa wystarczą, żeby zachorować,
a zapodanie rynowirusów do nosa - kończy się zarażeniem w około 95% przypadków
(1, 2), choć nie zawsze musi być to objawowa infekcja.
Jak widać, cała nadzieja w naszym układzie odpornościowym. Ale żeby on sprawnie
i szybko uporał się z problemem, musimy mu pomóc. Odpocząć. Na szczęście te
infekcje, z reguły są samoograniczające się (3, 4). To znaczy, zdrowiejemy zwykle
w ciągu 7-10 dni i to nawet pomimo bezsensownego stosowania niektórych leków
;-).
O których pisałam ostatnio:
https://katarzynaswiatkowska.pl/leki-na-przeziebienie-i-grype-inosine-czyli-jak-nie-dac-sie-oszukac
Przeziębienie zdarza się nam dość często: dorosłym - średnio kilka razy w roku,
dzieciom 5 -10 razy w roku (5, 6). (Określenie „smarkacze” skądś się w końcu
wzięło…).
Dlaczego często mawia się, że przeziębienie leczone trwa tydzień a nie leczone 7
dni?
Prześledźmy co się dzieje i skąd ten tydzień.
Wirusy przeziębienia dostajemy „w prezencie” w kropelkach rozsiewanych przez
osoby zarażone kaszlące, kichające, niekiedy tylko oddychające (!!!) w naszym
otoczeniu (7) .
Tak, wystarczy „oddychać”, aby rozprzestrzeniać przeziębienie czy grypę. Ludzie
z infekcją wytwarzają zakaźne aerozole - nawet gdy nie kaszlą czy kichają, z
każdym oddechem wydalają małe kropelki wypełnione wirusami, które mogą fruwać i
atakować. Nosy dzieci są głównym ich rezerwuarem (97, 98).
Ale czasem zbieramy sobie wirusy z poręczy ruchomych schodów, czy z klamki.
I wirusy atakują.
Wdzierają się do komórek nabłonka dróg oddechowych i zaczynają się mnożyć
(8 -10). Do akcji wkracza układ odpornościowy, który można z grubsza podzielić na
dwie części: wrodzoną i adaptacyjną.
Po wykryciu infekcji najpierw działa wrodzony. Jest szybki, ale brakuje mu
finezji i zajmuje się patogenami w dość prymitywny sposób.
Próbuje je wypłukać (stąd katar, wydzielina w drogach oddechowych), przestawia
wyżej termostat, próbując je ugotować, lub chociaż spowolnić namnażanie (stąd
gorączka).
Przy przeziębieniu „łapiemy” gorszy nastrój, stajemy się ospali, nic nam się nie
chce. I tak ma być, bo organizm sygnalizuje nam by siedzieć w domu dopóki
problem nie zostanie rozwiązany. Wszystkie siły mają iść teraz nie na pracę, czy
imprezkę towarzyską, lecz na walkę z infekcją.
Gdyby jakiś suplement pobudzał wrodzoną odpowiedź immunologiczną, pozostawiałby
nas niepotrzebnie w ciągłym stanie zapalnym, złym samopoczuciu, z gorączką,
zasmarkanym nosem, depresją i sennością.
Wrodzony układ odpornościowy nie potrafi wyeliminować całkowicie intruzów z
ciała, ma za zadanie ograniczyć namnażanie się patogenu do czasu, zanim
ostatecznie zostanie on zabity przez komórki odpornościowe układu adaptacyjnego
który jest niczym dobrze wyszkolony zespół komandosów.
Bada wroga i produkuje konkretną broń – dopasowane „na miarę” przeciwciała
potrzebne do jego zniszczenia.
Ale potrzebuje ok. 5 -10 dni, aby zidentyfikować zagrożenie, wytworzyć potrzebne
przeciwciała i sklonować je do wystarczającej liczby, aby dokonać ostatecznego
ataku.
(Stąd ten tydzień/7 dni)
Czy możemy tutaj pokombinować z odpornością? Zachęcić komórki odpornościowe żeby
były bardziej waleczne?
Lepiej nie.
Najważniejsza jest równowaga.
A ona tutaj jest bardzo delikatna.
Nie chcemy by nasz układ odpornościowy był za bardzo skory do wojny. Niektórzy z
naukowców uważają, że choroby z autoagresji są ceną, którą płacimy za silny i
szybki układ odpornościowy. Jeśli on jest nadmiernie aktywny, atakuje zdrowe
tkanki.
Dochodzi do chorób takich jak toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca,
choroba Hashimoto, czy stwardnienie rozsiane.
Lepiej z nim nie kombinować w sposób, który nie został dokładnie przebadany.
Wiele komórek wchodzi w skład układu odpornościowego - są nie tylko tych we krwi,
ale także w większości tkanek – limfocyty, makrofagi, neutrofile, komórki
dendrytyczne, komórki tuczne, komórki „naturalni zabójcy” i bazofile i inne.
Jeśli mówimy, że jakiś suplement podnosi odporność to niby jak miałby na to całe
„towarzystwo” działać? [ 2 ]
Efekt byłby nieprzewidywalny.
Sprzedający produkty „wzmacniające odporność” przekonują też, że ponieważ źle
jemy, żyjemy w toksycznym świecie, to nasz układ odpornościowy jest słabiutki i
potrzebuje wsparcia.
W rzeczywistości jest odwrotnie.
Częsty dzisiaj nadmiar tłuszczu brzusznego jest związany z pobudzeniem komórek
odpornościowych i produkcją przez nie substancji zapalnych (11,12).
Powszechne są alergie, nieprawdaż?
Wysypki, świąd, ataki astmy to efekt działania układu odpornościowego.
Nadreaktywnego, a nie za słabego.
Czy skłonność do nasilonych objawów przeziębień to zawsze słabsza odporność?
Niekoniecznie.
Sam wirus nie jest główną przyczyną uprzykrzających nam życie objawów
przeziębienia. Białe krwinki, w odpowiedzi na to, że rynowirusy zaczynają się
panoszyć w drogach oddechowych, przybywają.
Ich działania odpowiadają za dotkliwość objawów przeziębienia (7, 8). Nasze
fatalne samopoczucie jest spowodowane reakcją organizmu (13). Wcale nie wirusem.
Co czwarte przeziębienie przebiega bezobjawowo (14), to znaczy wirus rozmnaża
się i panoszy w człowieku nie dając objawów. Takie osoby szczodrze „częstują”
wirusami otoczenie (15,16).
Dlaczego ludzie czasem mogą się zarazić, ale nie rozwinąć objawów, jest
tajemnicą. Być może dana osoba nie produkuje dostatecznej ilości mediatorów
zapalnych dających katar i łzawienie oczu. Jeśli ta teoria byłaby słuszna, to
ludzie z aktywnym układem odpornościowym mogą być bardziej podatni na rozwój
OBJAWÓW przeziębienia.
Co zrobić jeśli nas dopadnie przeziębienie?
Można spróbować poprzyjmować przez kilka dni cynk lub witaminę C, choć dowody
dość wątłe (szczególnie jeśli chodzi o witaminę C w takiej sytuacji).
Ale cóż… „nie zaszkodzi, a kto wie, może pomóc”.
Układ odpornościowy jest trochę jak armia, a jak w przypadku każdej armii -
wojownicy potrzebują dobrego odżywiania. Nie wystarczy niedokarmionym żołnierzom
dać kilku obiadów w momencie ataku wroga. Trzeba ich wcześniej regularnie dobrze
karmić.
Fakt. Przewlekłe niedobory witaminy D, witaminy C, cynku = słabsza odporność
(17).
Wiele osób dzisiaj jest przekarmionych, a niedożywionych.
Niedobór cynku w organizmie osłabia reakcje układu odpornościowego, sprzyja
infekcjom zwiększa stany zapalne, panom - obniża poziom testosteronu (18,19).
Wchłanianie cynku upośledza m.in. nadmiar cukru (20-22).
Nagminnie i niepotrzebnie stosowane, czy nadużywane leki „na zgagę” (=
„osłonowe”= „na refluks” = inhibitory pompy protonowej), zmniejszając produkcję
soku żołądkowego drastycznie zmniejszają wchłanianie cynku, zresztą i magnezu i
wapnia i witaminy B12 (23).
Pełnoziarniste produkty mają fityniany, które wiążą się nam w jelitach z cynkiem
i uniemożliwiają potem jego wchłanianie.
[ 3 ]
Co ciekawe, drożdże wydzielają enzymy rozkładające fityniany. W efekcie -
dodatek drożdży zmniejsza szkodliwy wpływ fitynianów na absorpcję cynku (24,
25).
W niektórych badaniach opisywano znaczące skrócenie czasu trwania przeziębienia
po pastylkach z cynkiem, ale pod warunkiem sięgnięcia po nie na początku choroby
(26-29). Dawka cynku też była spora - > 75 mg dziennie (30).
Takich dawek nie powinno się przyjmować dłuższy czas ponieważ nadmiar cynku
zaburza wchłanianie miedzi i żelaza (31)
Na rynku jakiś czas temu pojawiły się spraye do nosa z cynkiem (w nosie wirusy
przeziębienia się panoszą). Ale już są niemodne, po tym jak niektórzy po nich …
stracili węch na szczęście - przejściowo.
Powiedzmy jednak szczerze, że są również badania nie potwierdzające takiego
działania cynku w przeziębieniu. Jak na przykład to, z tego roku (32).
Z witaminą C - podobna historia.
Jej niedobór zaburza funkcje układu odpornościowego.
Nie jest częsty, ponieważ witamina C powszechnie występuje w owocach i warzywach,
ale się zdarza - np. palaczom papierosów, w starszym wieku, w otyłości,
cukrzycy, przy znacznym wysiłku fizycznym, złej diecie itp. (33-35). Badanie z
USA (NHANES) ujawniło niedobory witaminy C w ciele u 13% mężczyzn i 11% kobiet w
wieku 18–24 lat (36). Porównywalne wyniki uzyskano w Kanadzie (37). W Polsce
nikt czegoś takiego nie oceniał.
A co z przeziębieniem? Jeśli wtedy sięgniemy po witaminę C to ona pomoże?
To zależy kto to badał ☺
Analiza z 2013 r. - 29 randomizowanych badań, ponad 11 000 uczestników.
Maratończycy, narciarze i żołnierze armii w warunkach subarktycznych -
przyjmujący co najmniej 200 mg witaminy C każdego dnia o połowę rzadziej
zapadali na przeziębienia. Ale dla całej populacji przyjmowanie codziennej
witaminy C nie zmniejszało ryzyka przeziębienia (38).
W wielu badaniach witamina C nie zapobiegała ani nie skracała zauważalnie czasu
przeziębienia (44). W innych - owszem, skracała … o ½ do 1 dnia (39-43).
Zauważmy jednak.
Objawy przeziębienia, takie jak kaszel i kichanie, nie są wywoływane
bezpośrednio przez wirusa, ale przez komórki układu odpornościowego. To, że
krócej byśmy kichali i łzawiłyby nam oczy po dużej dawce witaminy C oznaczałoby,
że zmniejszyliśmy aktywność układu odpornościowego.
Nie, że uśmierciliśmy wirusy.
W jednym z badań dzienne spożycie przez ochotników 2 g kwasu askorbinowego przez
2 tygodnie znacząco osłabiało aktywność bakteriobójczą białych krwinek (45).
Komórki układu odpornościowego do walki z wirusami wykorzystują m.in. wolne
rodniki.
Witamina C niszczy wolne rodniki (46, 47). Nadmiar wolnych rodników szkodzi, ale
niekiedy wolne rodniki pomagają ocalić zdrowie…nic nie jest takie proste…[
4 ]
Zalecana dzienna dawka witaminy C to 90 miligramów dla mężczyzn i 75 miligramów
dla kobiet.
Jeśli zjadamy 200 mg dziennie naturalnej witaminy C jest naprawdę OK. i jak ze
wszystkim, lepiej nie przesadzać.
Dawki dziennie 2000 mg mogą powodować biegunkę, nudności, bóle brzucha, wzdęcia
(48).
Jeśli przyjmiemy więcej niż 1 gram witaminy C dziennie, wchłonie się mniej niż
50% tej ilości. Ciało się broni. Nadmiar usuwa z moczem (7).
Pewnie nie bez powodu.
W czasopiśmie Kidney International opisywano rozwój kamicy nerkowej po
zastosowaniu 4 g witaminy C dziennie przez 4 miesiące (49). Szczególnie powinni
uważać pacjenci z chorobami nerek (50). [ 5 ]
W badaniu zdrowia kobiet w Iowa, przewlekła suplementacja sztuczną witaminą C w
dawce co najmniej 300 mg/dzień była związana ze zwiększonym ryzykiem
śmiertelności z powodu chorób sercowo-naczyniowych (51).
W owocach mamy witaminę C w towarzystwie kwercetyny (jabłka) , hesperydyny
(pomarańcze).
O kwercetynie czy hesperydynie mało osób słyszało, a w świetle nowych badań są
one nie mniej ważne dla zdrowia niż witamina C.
https://katarzynaswiatkowska.pl/kwercetyna/
Witamina D.
Przewlekły niedobór zwiększa zagrożenie chorobami (52-60). Dlatego warto
zainwestować w prosty laboratoryjny test z krwi. Ale faszerowanie się dużymi
dawkami… niekoniecznie jest czymś rozważnym.
Bo tu sprawdza się powiedzenie „za dużo dobrego nie jest niczym dobrym”
Pacjenci suplementowani witaminą D3 i osiągający jej poziom > 30 ng / ml w
surowicy doświadczali większej ilości infekcji dróg oddechowych niż stosujący
placebo (61-64). [ 6 ]
RĘCE
Powiedzmy sobie szczerze, wirusy to my często sami sobie zabieramy z klamek,
poręczy, innych przedmiotów (65).
Nawet 80 proc. chorób zakaźnych atakuje nas z własnych rąk.
Częstsze mycie rąk może chronić jedno na troje małych dzieci przed biegunką i 1
na 5 małych dzieci przed infekcjami układu oddechowego (66-70).
Edukacja dzieci w zakresie mycia rąk i dostęp do mydła w szkołach zmniejsza
ilość opuszczonych dni z powodu choroby (71-73).
Mycie rąk mydłem znacznie skuteczniej usuwa zarazki.
Niby oczywiste… ale hm…
Akcja „Operation Stop Cough” wśród rekrutów US Navy polegała na tym, że nakazano
myć ręce co najmniej pięć razy dziennie i sprawdzano, czy jest to przestrzegane.
Przez dwa lata ilość zakażeń dróg oddechowych spadła aż o 45% wśród tych, którzy
byli pilnowani i instruowani o potrzebie mycia rąk w porównaniu z żołnierzami,
którzy nie otrzymali takiego polecenia (74).
Inne badania wykazały, że interwencje promujące (ale bez nadzorowania) mycie rąk
umożliwiają uniknięcie co piątego zakażenia układu oddechowego, w tym zapalenia
płuc (75,76) i co trzeciego przypadku biegunki (77,78). [ 7 ]
„Stres karmi przeziębienie” (79).
W stresie wytwarzamy więcej kortyzolu, hormonu, który sabotuje działanie komórek
odpornościowych. Dlatego namawiam przeziębionych pacjentów na zwolnienie.
Po pierwsze, żeby nie dzielili się wirusami z innymi, po drugie - żeby się
wyspali i nie stresowali w pracy. Bo to przeszkadza w zdrowieniu.
Przewlekły nadmiar stresu (=kortyzolu) sprawia, że jak już złapiemy
przeziębienie, to bardziej cierpimy, mamy bardziej dokuczliwe objawy (80).
Kiedy jesteśmy leniwi, nasze komórki odpornościowe też takie się stają.
30-minutowy energiczny spacer pobudza krążenie i poprawia sprawność komórek
odpornościowych które reagują na infekcje (81-84) . Liczba dni z przeziębieniem
podczas 12-tygodniowego badania zmniejszyła się o 43% u osób ćwiczących minimum
5x w tygodniu.
Niedobór snu prowadzi do zmniejszenia liczby komórek układu odpornościowego
pierwszej linii- tzw „Naturalnych zabójców” (85).
Antybiotyki na wirusy nie działają! W przypadku przeziębienia, czy nawet grypy,
nie pomagają a niepotrzebnie mordują nasze „dobre” mikroby w ciele.
Nie wymuszajmy na lekarzu recepty na antybiotyk niepotrzebnie. Szkodzimy sobie i
światu. [ 8 ]
Tylko połowa komórek w naszym ciele to komórki ludzkie. Pozostałe to bakterie i
inne mikroorganizmy, czyli mikrobiota.
[ 9 ]
Aby być zdrowym, potrzebujemy równowagi
między nimi a nami.
One bronią nas przed infekcją na kilku poziomach. Zajmując przestrzeń w nas,
rywalizują o miejsce i jedzenie, dzięki temu „złe” mikroby wywołujące choroby
nie mogą się osiedlić.
Wydzielają też cząsteczki, które zabijają potencjalnie niebezpieczne patogeny.
Ten wyścig zbrojeń pomiędzy mikrobami, przydał się ludziom do odkrycia
antybiotyków.
Mikrobiota pośredniczy w rozwoju układu odpornościowego swojego gospodarza.
Wysyła sygnały mogą prowadzić do zwiększonej aktywacji genów antywirusowych
(86-90)
Prawidłowa mikrobiota to lepsza ochrona przed zakażeniami (91-95). Wystarczą 3-5
dni leczenia antybiotykiem o szerokim spektrum działania i mikrobiota jelit
staje się zupełnie inna (96). Po antybiotykoterapii, obserwuje się spadek
odporności (97).
Naukowcy z Yale w Proceedings of National Academy of Sciences wykazali że
zastosowanie pewnych antybiotyków osłabia siłę z jaką układ immunologiczny jest
w stanie walczyć z wirusami (91).
Dwa późniejsze badania potwierdziły to zjawisko - myszy potraktowane
antybiotykiem i zarażone wirusem grypy znacznie później go eliminowały i
częściej umierały z powodu tej infekcji (98).
Nadużywanie antybiotyków prowadzi do tworzenia wśród mikrobów oporności na nie.
A tego nie chcemy. Może dojść do tego, że ludzie będą „padać jak muchy” z powodu
banalnych dzisiaj zakażeń bakteryjnych.
Jak widać, nie ma cudownego sposobu.
Pozostaje zdrowy styl życia. Mycie rąk, aktywność fizyczna, odżywianie.
Niestety, tego nikt nie reklamuje, bo firmy na tym nie zarabiają.
I dlatego wiele osób kupuje ciągle nowe magiczne pigułki…bo ich urzekły reklamy
w telewizji lub w „cudowne obietnice” w internecie….że one „podniosą odporność”.
Zawartość witaminy C w pokarmach (99):
sok pomarańczowy świeży - 100 mg/250ml
sok pomidorowy 45 mg/250ml
porzeczki czarne 182 mg/100 g
brokuły świeże 83 mg/100 g;
jarmuż 120 mg/100 g,
truskawki 66 mg /100g
pomarańcze 53 mg/100g
maliny 31 mg/100 g;
mandarynki 30 mg/100 g;
kalafior 36 mg/100 g;
kapusta biała 48 mg/100 g;
ziemniaki 16-30 mg/100 g;
jabłka 9 mg/100 g.
Źródła
1. Hendley, J.O., and J.M. Gwaltney, Jr. 1988. Mechanisms of transmission of
rhinovirus infections. Epidemiologic Reviews. 10:243-258
2. Gwaltney, J.M.Jr., and F.G. Hayden. 1992. Response to psychological stress
and susceptibility to the common cold. New Engl. J. Med. 326:644-645.
3. Jacobs SE, Lamson DM, St George K, Walsh TJ. Human rhinoviruses. Clin
Microbiol Rev. 2013;26(1):135–162. doi:10.1128/CMR.00077-12
4. Arroll B. Common cold. BMJ Clin Evid. 2011; 2011: 1510.
5. Josling P. Preventing the common cold with a garlic supplement: A
double-blind, placebo-controlled survey. Advances in Therapy.
2001;18(4):189–193.
6. Simasek M., Blandino D. A. Treatment of the common cold. American Family
Physician. 2007;75(4):515–522.
7. Padayatty SJ, Levine M. Vitamin C: the known and the unknown and Goldilocks.
Oral Dis. 2016;22(6):463–493. doi:10.1111/odi.12446
8. Winther B, Gwaltney JM, Hendley JO. Respiratory virus infectionof monolayer
cultures of human nasal epithelial cells. Am Rev Respir Dis 1990;141:839-45.
9. The role of neutrophils in the pathogenesis of rhinovirus infections. Pediatr
Infect Dis J 1990;9:832-5.
10. Naclerio RM, Proud D, Lichtenstein LM, et al. Kinins are generated during
experimental rhinovirus colds. J Infect Dis 1988;157:133-42.
11. Liu R, Nikolajczyk BS. Tissue Immune Cells Fuel Obesity-Associated
Inflammation in Adipose Tissue and Beyond. Front Immunol. 2019;10:1587.
Published 2019 Jul 17. doi:10.3389/fimmu.2019.01587
12. Mathis D. Immunological goings-on in visceral adipose tissue. Cell Metab.
2013;17(6):851–859. doi:10.1016/j.cmet.2013.05.008
13. Inflammatory changes during the 'common cold' are associated with platelet
activation and increased reactivity of platelets to agonists, Blood Coagul
Fibrinolysis. 2007 Dec;18(8):713-8.
14. Gwaltney, J.M.Jr., and R.R. Ruckert. 1997. Rhinovirus. In Clinical Virology.
D.D. Richman, R.J. Whitley, and F.G. Hayden, editors. Churhill Livingstone, New
York. 1025-1047.
15. C.N. Camargo, E. Carraro, C.F. Granato, and N. Bellei, Human rhinovirus
infections in symptomatic and asymptomatic subjects Braz J Microbiol. 2012
Oct-Dec; 43(4): 1641–1645.
16. Asymptomatic rhinovirus infection outnumbers symptomatic infection 4 to 1
among university students, Andrea Granados, Emma Goodall, Marek Smieja, James
Mahony, 2012 American Society for Microbiology General Meeting, McFlu2 COLD3
clinical trial
17. Haider BA, Bhutta ZA. The effect of therapeutic zinc supplementation among
young children with selected infections: a review of the evidence. Food Nutr
Bull. 2009;30:S41–59.
18. Prasad AS. Zinc in human health: effect of zinc on immune cells. Mol Med.
2008;14(5-6):353–357. doi:10.2119/2008-00033.Prasad
19. Wong, C. P., Rinaldi, N. A. and Ho, E. (2015), Zinc deficiency enhanced
inflammatory response by increasing immune cell activation and inducing IL6
promoter demethylation. Mol. Nutr. Food Res., 59: 991-999.
20. Buczek S., Jabłoński E. Składniki mineralne i witaminy w diecie redukcyjnej
dzieci otyłych. Pediatr. Współcz. 2004,6/2,121–125
21. Koźlicka I., Przysławski J.: Wpływ cynku na występowanie i przebieg procesów
chorobowych u dzieci. Bromat. Chem. Toksykol. 2007, 1: 57–62.
22. Uzdymowicz-Farbiszewska J., Smorczewska-Czupryńska B., Karczewski J., Fiłoń
J.: Ocena zawartości cynku żelaza w całodziennych racjach pokarmowych studentów
studiów niestacjonarnych AMP. Bromat. Chem. Toksykol. 2008, 1: 35–40.
23. Farrell CP, Morgan M, Rudolph DS, et al. Proton Pump Inhibitors Interfere
With Zinc Absorption and Zinc Body Stores. Gastroenterology Res.
2011;4(6):243–251.
24. Cabrera A.J.R. Zinc, aging, and immunosenescence: an overview. Pathobiol.
Aging Age Relat. Dis. 2015; 5: 25592, doi: 10.3402/pba.v5.25592.
25. Oberleas D., Harland B.F. Treatment of zinc deficiency without zinc
fortification. J. Zhejiang Univ. Sci. B 2008; 9(3): 192–196.
26. Rao G, Rowland K. PURLs: Zinc for the common cold--not if, but when. J Fam
Pract. 2011;60(11):669–671.
27. Singh M, Das RR Zinc for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013
Jun 18; (6):CD001364.
28. Eby GA, Davis DR, Halcomb WW. Reduction in duration of common colds by zinc
gluconate lozenges in a double-blind study. Antimicrob Agents Chemother.
1984;25:20–24..
29. Jackson JL, Lesho E, Peterson C. Zinc and the common cold: a meta-analysis
revisited. J Nutr. 2000;130 (5 suppl):1512S–1515S
30. Hemila H. Zinc lozenges may shorten the duration of colds: a systematic
review. Open Respir Med J. 2011;5:51–58..
31. A. Duncan, C. Yacoubian, N. Watson, I. Morrison. The risk of copper
deficiency in patients prescribed zinc supplements. Journal of Clinical
Pathology, 2015; DOI: 10.1136/jclinpath-2014-202837
32. Hemilä H, Haukka J, Alho M, et alZinc acetate lozenges for the treatment of
the common cold: a randomised controlled trialBMJ Open 2020;10:e031662. doi:
10.1136/bmjopen-2019-031662
33. Galan P, Viteri FE, Bertrais S, et al. Serum concentrations of beta-carotene,
vitamins C and E, zinc and selenium are influenced by sex, age, diet, smoking
status, alcohol consumption and corpulence in a general French adult population,
Eur J Clin Nutr, 2005, vol. 59 10(pg. 1181-1190)
34. Löwik MR, Hulshof KF, Schneijder P, et al. Vitamin C status in elderly women:
a comparison between women living in a nursing home and women living
independently, J Am Diet Assoc., 1993, vol. 93 2(pg. 167-172)
35. Johnston CS, Corte C, Swan PD. Marginal vitamin C status is associated with
reduced fat oxidation during submaximal exercise in young adults [electronic
article], Nutr Metab (Lond), 2006, vol. 3 pg. 35
36. Hampl JS, Taylor CA, Johnston CS. Vitamin C deficiency and depletion in the
United States: the Third National Health and Nutrition Examination Survey, 1988
to 1994, Am J Public Health, 2004, vol. 94 5(pg. 870-875)
37. Leah Cahill, Paul N. Corey, Ahmed El-Sohemy, Vitamin C Deficiency in a
Population of Young Canadian Adults, American Journal of Epidemiology, Volume
170, Issue 4, 15 August 2009, Pages 464–471,
38. Hemila H, Chalker E. Vitamin C for preventing and treating the common cold.
Cochrane Database Syst Rev. 2013;1:CD000980
39. Pitt H. A., Costrini A. M. Vitamin C Prophylaxis in Marine Recruits. Journal
of the American Medical Association. 1979;241(9):908–911. doi:
10.1001/jama.1979.03290350028016.
40. Constantini N. W., Dubnov-Raz G., Eyal B.-B., Berry E. M., Cohen A. H.,
Hemilä H. The effect of vitamin C on upper respiratory infections in adolescent
swimmers: A randomized trial. European Journal of Pediatrics. 2011;170(1):59–63.
41. Hemilä H., Chalker E. Vitamin C for Preventing and Treating the Common Cold.
The Cochrane Library; 2013. CD000980
42. Hemilä H. Do Vitamins C and E Affect Respiratory Infections? Helsinki,
Finland: University of Helsinki; 2006.
43. Ran L, Zhao W, Wang J, et al. Extra Dose of Vitamin C Based on a Daily
Supplementation Shortens the Common Cold: A Meta-Analysis of 9 Randomized
Controlled Trials. Biomed Res Int. 2018;2018:1837634. Published 2018 Jul 5.
doi:10.1155/2018/1837634
44. Douglas RM, Hemilä H, Chalker E, Treacy B. Vitamin C for preventing and
treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2007;(3):CD000980.
Published 2007 Jul 18. doi:10.1002/14651858.CD000980.pub3
45. Shilotri PG, Bhat KS., Effect of mega doses of vitamin C on bactericidal
ativity of leukocytes., Am J Clin Nutr. 1977 Jul;30(7):1077-81.
46. Li Y, Schellhorn HE. New developments and novel therapeutic perspectives for
vitamin C. Critical Review. J Nutr 2007;137:2171-84.
47. Naidu AK. Vitamin C in human health and disease is still a mystery ? An
overview. Nutr J 2003;2:1-10
48. Jacob RA, Sotoudeh G. Vitamin C function and status in chronic disease. Nutr
Clin Care 2002;5:66-74.
49. Nasr, S.H. et al. Secondary oxalosis due to excess vitamin C intake, Kidney
International, Volume 70, Issue 10, 1672
50. Levine M, Rumsey SC, Daruwala R, Park JB, Wang Y. Criteria and
recommendations for vitamin C intake. JAMA 1999;281:1415-23.
51. Lee DH, Folsom AR, Harnack L, Halliwell B, Jacobs DR Jr. Does supplemental
vitamin C increase cardiovascular disease risk in women with diabetes? Am J Clin
Nutr 2004;80:1194-200.
52. Adit A. Ginde MD, MPH Patrick Blatchford PhD Keith Breese MA Lida Zarrabi
MPH Sunny A. Linnebur PharmD Jeffrey I. Wallace MD, MPH Robert S. Schwartz ,
High‐Dose Monthly Vitamin D for Prevention of Acute Respiratory Infection in
Older Long‐Term Care Residents: A Randomized Clinical Trial
53. Ambrosioni J, Bridevaux PO, Wagner G, Mamin A, Kaiser L. Epidemiology of
viral respiratory infections in a tertiary care centre in the era of molecular
diagnosis, Geneva, Switzerland, 2011-2012. Clin Microbiol Infect.
2014;20:O578–O584. [PubMed]
54. Holick MF. Photobiology of vitamin D. In: Feldman D, Pike JW, Adams JS,
editors. London: Academic Press; 2011. pp. 13–22. Vitamin D. Vol. 1.
55. Camargo CA, Jr, Ingham T, Wickens K, Thadhani R, Silvers KM, Epton MJ, Town
GI, Pattemore PK, Espinola JA, Crane J New Zealand Asthma and Allergy Cohort
Study Group. Cord-blood 25-hydroxyvitamin D levels and risk of respiratory
infection, wheezing, and asthma. Pediatrics. 2011;127:e180–e187.
56. Quraishi SA, Bittner EA, Christopher KB, Camargo CA., Jr Vitamin D status
and community-acquired pneumonia: results from the third National Health and
Nutrition Examination Survey. PLoS One. 2013;8:e81120
57. Urashima M, Segawa T, Okazaki M, Kurihara M, Wada Y, Ida H Randomized trial
of vitamin D supplementation to prevent seasonal influenza A in schoolchildren.
Am J Clin Nutr. 2010 May; 91(5):1255-60.
58. Camargo CA, Jr, Ganmaa D, Frazier AL, Kirchberg FF, Stuart JJ, Kleinman K,
Sumberzul N, Rich-Edwards JW. Randomized trial of vitamin D supplementation and
risk of acute respiratory infection in Mongolia. Pediatrics. 2012;130:e561–e567
59. Laaksi I., Ruohola J.-P., Mattila V., Auvinen A., Ylikomi T., Pihlajamäki H.
Vitamin D supplementation for the prevention of acute respiratory tract
infection: A randomized, double-blinded trial among young finnish men.
2010;202(5):809–814.
60. Charan J., Goyal J. P., Saxena D., Yadav P. Vitamin D for prevention of
respiratory tract infections: a systematic review and meta-analysis.
2012;3(4):300–303. doi: 10.4103/0976-500x.103685.
61. Hansen KE, Johnson MG. An update on vitamin D for clinicians. Curr Opin
Endocrinol Diabetes Obes. 2016;23(6):440–444. doi:10.1097/MED.0000000000000288
62. Denlinger LC, King TS, Cardet JC, et al. Vitamin d supplementation and the
risk of colds in patients with asthma. Am J Respir Crit Care Med.
2016;193:634–641.
63. Martineau AR, Hanifa Y, Witt KD, et al. Double-blind randomised controlled
trial of vitamin d3 supplementation for the prevention of acute respiratory
infection in older adults and their carers (vidiflu) Thorax. 2015;70:953–960
64. Martineau, A.R. (2015), ‘Curiouser and curiouser’: the role of vitamin D in
the prevention of acute respiratory infection. Acta Paediatr, 104: 331-333.
65. Winther B, McCue K, Ashe K, Rubino J, Hendley JO., Rhinovirus contamination
of surfaces in homes of adults with natural colds: transfer of virus to
fingertips during normal daily activities. J Med Virol. 2011 May;83(5):906-9.
66. Ejemot RI, Ehiri JE, Meremikwu MM, Critchley JA. Hand washing for preventing
diarrhoea.external icon Cochrane Database Syst Rev. 2008;1:CD004265.
67. Aiello AE, Coulborn RM, Perez V, Larson EL. Effect of hand hygiene on
infectious disease risk in the community setting: a meta-analysis.external icon
Am J Public Health. 2008;98(8):1372-81.
68. Huang DB, Zhou J. Effect of intensive handwashing in the prevention of
diarrhoeal illness among patients with AIDS: a randomized controlled
study.external icon J Med Microbiol. 2007;56(5):659-63.
69. Rabie T and Curtis V. Handwashing and risk of respiratory infections: a
quantitative systematic review.external icon Trop Med Int Health. 2006
Mar;11(3):258-67.
70. Burton M, Cobb E, Donachie P, Judah G, Curtis V, Schmidt WP. The effect of
handwashing with water or soap on bacterial contamination of hands.external icon
Int J Environ Res Public Health. 2011 Jan;8(1):97-104.
71. Azor-Martínez E, Cobos-Carrascosa E, Gimenez-Sanchez F, Martínez-López JM,
Garrido-Fernández P, Santisteban-Martínez J, Seijas-Vazquez ML, Campos-Fernandez
MA, Bonillo-Perales A. Effectiveness of a multifactorial handwashing program to
reduce school absenteeism due to acute gastroenteritis.external icon Pediatr
Infect Dis J. 2013 Oct 3.
72. Lau CH, Springston EE, Sohn MW, Mason I, Gadola E, Damitz M, Gupta RS. Hand
hygiene instruction decreases illness-related absenteeism in elementary schools:
a prospective cohort study.external icon BMC Pediatr. 2012;12:52.
73. Master D, Hess Longe SH, Dickson H. Scheduled hand washing in an elementary
school population.external icon Fam Med. 1997;29(5):336-9.
74. Ryan MA, Christian RS, Wohlrabe J., Am J Prev Med. 2001 Aug;21(2):79-83.
Handwashing and respiratory illness among young adults in military training.
75. Ejemot RI, Ehiri JE, Meremikwu MM, Critchley JA. Hand washing for preventing
diarrhoea. Cochrane Database Syst Rev. 2008;1:CD004265.
76. Aiello AE, Coulborn RM, Perez V, Larson EL. Effect of hand hygiene on
infectious disease risk in the community setting: a meta-analysis. Am J Public
Health. 2008;98(8):1372-81.
77. Aiello AE, Coulborn RM, Perez V, Larson EL. Effect of hand hygiene on
infectious disease risk in the community setting: a meta-analysis. Am J Public
Health. 2008;98(8):1372-81.
78. Rabie T and Curtis V. Handwashing and risk of respiratory infections: a
quantitative systematic review.Trop Med Int Health. 2006 Mar;11(3):258-67.
79. Cohen S, Tyrrell DA, Smith AP. Psychological stress and susceptibility to
the common cold. N Engl J Med. 1991;325(9):606–612.
doi:10.1056/NEJM199108293250903
80. Cohen S, Janicki-Deverts D, Doyle WJ, et al. Chronic stress, glucocorticoid
receptor resistance, inflammation, and disease risk. Proc Natl Acad Sci U S A.
2012;109(16):5995–5999.
81. Nieman DC, Henson DA, Austin MD, Brown VA. Immune response to a 30-minute
walk. Med Sci Sports Exerc. 2005;37(1):57–62.
doi:10.1249/01.mss.0000149808.38194.21
82. Nieman DC, Henson DA, Austin MD, Sha W. Upper respiratory tract infection is
reduced in physically fit and active adults. Br J Sports Med.
2011;45(12):987–992. doi:10.1136/bjsm.2010.077875
83. Nieman DC, Henson DA, Austin MD, Brown VA. Immune response to a 30-minute
walk. Medicine and Science in Sports and Exercise. 2005 Jan;37(1):57-62. DOI:
10.1249/01.mss.0000149808.38194.21.
84. Lee HK, Hwang IH, Kim SY, Pyo SY. The effect of exercise on prevention of
the common cold: a meta-analysis of randomized controlled trial studies. Korean
J Fam Med. 2014;35(3):119–126. doi:10.4082/kjfm.2014.35.3.119
85. Irwin M, Mascovich A, Gillin JC, Willoughby R, Pike J, Smith TL. Partial
sleep deprivation reduces natural killer cell activity in humans. Psychosom Med.
1994;56(6):493–498. doi:10.1097/00006842-199411000-00004
86. Mazmanian SK, Liu CH, Tzianabos AO, Kasper DL, An immunomodulatory molecule
of symbiotic bacteria directs maturation of the host immune system. Cell. 2005
Jul 15; 122(1):107-18.
87. Hall JA, Bouladoux N, Sun CM, Wohlfert EA, Blank RB, Zhu Q, Grigg ME,
Berzofsky JA, Belkaid Y Commensal DNA limits regulatory T cell conversion and is
a natural adjuvant of intestinal immune responses. Immunity. 2008 Oct 17;
29(4):637-49.
88. Uematsu S, Fujimoto K, Jang MH, Yang BG, Jung YJ, Nishiyama M, Sato S,
Tsujimura T, Yamamoto M, Yokota Y, Kiyono H, Miyasaka M, Ishii KJ, Akira S
Regulation of humoral and cellular gut immunity by lamina propria dendritic
cells expressing Toll-like receptor 5.Nat Immunol. 2008 Jul; 9(7):769-76
89. Doyle S, Vaidya S, O'Connell R, Dadgostar H, Dempsey P, Wu T, Rao G, Sun R,
Haberland M, Modlin R, Cheng GIRF3 mediates a TLR3/TLR4-specific antiviral gene
program. Immunity. 2002 Sep; 17(3):251-63.
90. Amit I, Garber M, Chevrier N, Leite AP, Donner Y, Eisenhaure T, Guttman M,
Grenier JK, Li W, Zuk O, Unbiased reconstruction of a mammalian transcriptional
network mediating pathogen responses.Science. 2009 Oct 9; 326(5950):257-63.
91. Ichinohe T, Pang IK, Kumamoto Y, Peaper DR, Ho JH, Murray TS, Iwasaki A,
Microbiota regulates immune defense against respiratory tract influenza A virus
infection. Proc Natl Acad Sci U S A. 2011 Mar 29; 108(13):5354-9.
92. Fitzgerald K, NLR-containing inflammasomes: central mediators of host
defense and inflammation. Eur J Immunol. 2010 Mar; 40(3):595-8.
93. Allen IC, et al. The NLRP3 inflammasome mediates in vivo innate immunity to
influenza A virus through recognition of viral RNA. Immunity. 2009;30:556–565.
94. Thomas PG, et al. The intracellular sensor NLRP3 mediates key innate and
healing responses to influenza A virus via the regulation of caspase-1. Immunity.
2009;30:566–575.
95. Ichinohe T, Lee HK, Ogura Y, Flavell R, Iwasaki A. Inflammasome recognition
of influenza virus is essential for adaptive immune responses. J Exp Med.
2009;16:79–87
96. Hill DA, Siracusa MC, Abt MC, Kim BS, Kobuley D, Kubo M, Kambayashi T,
Larosa DF, Renner ED, Orange JS, Bushman FD, Artis D, Commensal bacteria-derived
signals regulate basophil hematopoiesis and allergic inflammation.Nat Med. 2012
Mar 25; 18(4):538-46.
97. Clarke TB, Davis KM, Lysenko ES, Zhou AY, Yu Y, Weiser JN. Recognition of
peptidoglycan from the microbiota by Nod1 enhances systemic innate immunity. Nat
Med. 2010 Feb;16(2):228-31. doi: 10.1038/nm.2087. Epub 2010 Jan 17
98. Abt MC, Osborne LC, Monticelli LA, Doering TA, Alenghat T, Sonnenberg GF,
Paley MA, Antenus M, Williams KL, Erikson J, Wherry EJ, Artis D Commensal
bacteria calibrate the activation threshold of innate antiviral immunity.
Immunity. 2012 Jul 27; 37(1):158-70.
99. Kunachowicz H., Przygoda B., Nadolna I., Iwanow K., 2017, Tabele składu i
wartości odżywczej żywności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Przypisy tutejsze
[ 1 ] Szczepionka przeciw grypie nie jest lekiem na grypę, teoretycznie służy
prewencji przez sezonem grypowym, a w zdecydowanej ilości przypadków "z
definicji" jest nieskuteczna, ponieważ czas jej przygotowania, produkcji i
dystrybucji mija się z wirusem grypy jaki aktualnie (po tym czasie) występuje -
jako wynik dość szybkich mutacji oraz ilości odmian wirusa jakie cały czas sie
pojawiają. Nie jest też bezpieczna (jak większość szczepionek), szczególnie w
tym przypadku, ponieważ w procesie jej przygotowania i produkcji w ogóle nie
przewiduje się badań klinicznych - produkt końcowy jest jak kula w "rosyjskiej
ruletce".
[ 2 ] Dalej autorka sama podaje, że układ odpornościowy potrzebuje pewnych
pierwiastków, których dziś w pożywieniu jest mało, a które są potrzebne do jego
funkcjonowania.
[ 3 ] O fitynianach i innych antyodżywczych składnikach pieczywa patrz
Chleb i zboża .
[ 4 ] "Dawki" witaminy C to dużo szerszy temat, ba - ogromny. Należy wiedzieć
o efekcie Fentona - negatywnych reakcjach przy niskich dawkach witaminy gdy w
pewnych przypadkach uwalniają się rodniki hydroksylowe, o
farmakokinetyce witaminy C, która szybko się wyczerpuje w stanach zapalnych.
W ostrych stanach zapalnych (np. w ich odmianie/skutku - sepsie - duże dawki
witaminy C, zwłaszcza w postaci askorbinianu sodu aplikowanego dożylnie, mogą
uratować życie). Warto skonfrontować tutaj zamieszczone informacje z pracami i
praktyką takich lekarzy i badaczy jak: dr Linus Pauling, dr A.W. Saul (megadawki
witamin), dr Frederick R. Klenner, dr Thomas E. Levy, dr Walter Lemmo, dr
Robert F. Cathcart, dr N.H. Riordan, H.C. Gorton , K. Jarvis, ... Podane w
artykule referencje to w wielu przypadkach badania z lat 70.
W naszej witrynie ukazało się szereg artykułów przyczynkowych, np.:
Jeszcze o witaminie C (i linki), natomiast
w Polsce dość obszernie zagadnienie witaminy C i jej aplikacji omówione jest w "Ukrytych
terapiach" J. Zięby - tom. 1 str. 57-111 oraz tom 2 str. 25-66.
[ 5 ] Dwa badania kontra wielu innym, które tego nie potwierdzają? Poza tym,
w kontekście nerek, kto bierze tak duże ilości witaminy przez dłuższy
czas?
[ 6 ] To jest stanowczo za mało informacji o wielorakich korzystnych
działaniach witaminy D3. Ponadto, wystawianie się na słońce w okresie letnim
nawet na ok. 20 minut powoduje wytworzenie za pośrednictwem skóry dużo więcej
witaminy D niż podane wartości, i nikt z tego nie robi ani sensacji ani nie
traktuje jako przedawkowanie (o ile nie następuje poparzenie). Więcej o
tym w art. Witamina D,
gdzie polemizuję z pewnymi twierdzeniami K. Świątkowskiej).
Pani doktor stosunkowo mało mówi tutaj o różnych możliwych remediach na grypę. O
tym i o witaminie D jeszcze więcej w tym artykule o
grypie.
[ 7 ] O myciu rąk - zobacz jeszcze tutaj
oraz
tutaj (ważne), oraz przy okazji o myciu szerzej -
uwaga z prysznicem, kąpiele.
[ 8 ] O lekach na przeziębienie i grypę pani doktor pisała wielokrotnie,
patrz i tutejsze jej cytowania, np. Leki "na
przeziębienie i grypę"
[ 9 ] Oprócz wymienionych tutaj informacji o mikrobiocie K. Świątkowska
pisała o tym zarówno w książkach jak i na facebooku. Tutaj mamy parę cytowań jej
wpisów: np. w Mikrobiota.
Dodam jeszcze inne przykładowe źródła - nie tyle od ww. teoretyków, co od
praktyków, którzy dość skutecznie potrafią usuwać grypę i przeziębienie (były
wcześniej wskazywane na tej stronie lub na
Zdrowie i Fitness dla
Ciebie):
https://martabrzoza.pl/domowe-sposoby/jak-nie-zlapac-grypy/
dr J. Jaśkowski -
https://youtu.be/97s1WLpeJdo
wywiad z J. Ziębą -
https://www.facebook.com/ukryteterapie/videos/1993596200879828/
H. Czerniak -
https://youtu.be/sejqOj2Mmeg
Informacja o 3. tomie książki Katarzyny Świątkowskiej
pt. MITY MEDYCZNE KTÓRE MOGĄ ZABIĆ
(Jest w niej szereg tematów już poruszanych na naszej stronie, do
których jeszcze będziemy wracali)
Z opisu redakcyjnego:
Na naszych oczach zostało ostatnio obalonych kilka mitów dotyczących odżywiania.
Co jest zdrowe, a co nie? Do niedawna przecież mówiono: „Ogranicz picie kawy,
ona wypłukuje magnez”. Obecnie, udowodnione: „Kawa chroni zdrowie. Dostarcza
magnezu. Pomaga w odtruwaniu organizmu” (o tym w rozdziale o detoksie). Kiedyś,
bardzo popularne było hasło: “Pij mleko – będziesz wielki!”. Dzisiaj wiele osób
unika tego napoju. Czy słusznie? W rozdziale „11 rzeczy o mleku o których
większość ludzi nie ma pojęcia” przytaczam najnowsze, sensacyjne badania
związane z tą kwestią.
Czy „bez laktozy”, „bez glutenu”, oznacza automatycznie zdrowiej? Dlaczego tak
wiele się o nich mówi? Modny temat, czy rzeczywiste źródło powszechnych
problemów zdrowotnych? Trzeba się bać? O tym, w rozdziałach „O co chodzi z tym
glutenem” i „Laktoza odczarowana”.
Coraz więcej osób robiąc zakupy w supermarkecie czyta etykiety, ale i tak nie
jest pewnych co jest OK dla zdrowia, co można bezpiecznie wrzucić do koszyka, a
jakich produktów lepiej się wystrzegać. Często miewamy dylemat: „na czym
smażyć?” (jeśli już musimy). Czy olej rzepakowy naprawdę zasługuje na miano
„oliwy północy”? Może lepiej sięgnąć po „stary, poczciwy” smalec? Czym smarować
pieczywo?.
Czy masło sprzyja „sklerozie”? W obecnej książce pomagam rozwiewać te powszechne
wątpliwości. Przytaczam aktualne badania dotyczące tych kwestii. Dla wielu ich
wyniki będą z pewnością sporym zaskoczeniem.
Mitów dotyczących zdrowia jest mnóstwo. Ciągle jesteśmy bombardowani
komunikatami od różnych sprzedawców suplementów/diet/terapii/metod
diagnostycznych, którzy działają według sprawdzonej w handlu zasady: „ Ja cię
nastraszę, a ty kupisz mój produkt”. Wielu dorosłych bawi się w znaną z
dzieciństwa zabawę „w lekarza”. (Dzieci można zrozumieć, ale żeby poważni
dorośli???). Co z tego, że nie posiadają żadnego medycznego wykształcenia. To im
w niczym nie przeszkadza, by z wielką pewnością siebie, zabierać się za
diagnozowanie i leczenie innych. A rynek jest wielki.
Jeśli mamy jakieś dolegliwości, staramy się wytropić ich przyczynę. Mamy taką
naturę. I do akcji wkraczają ci, którzy postanowili na tym zarobić. Zdarza mi
się to nieustannie. Kiedy poznaję nową osobę i zaczynamy rozmawiać, kiedy
„zejdziemy” na tematy zdrowia, okazuje się często, że ona wydała już niemałe
pieniądze na badania/ terapie/testy w gabinecie „medycyny alternatywnej”. I robi
„wielkie oczy”, kiedy przytaczam dowody, na to, że nie są wiarygodne. Została
oszukana. To ważne, by powierzając w czyjeś ręce swoje zdrowie, kto zajmuje się
„medycyną alternatywną”, zastanowić się, czy w przypadku niektórych metod, mamy
do czynienia bardziej z „alternatywą od rozumu” niż z „medycyną”.
W gąszczu informacji trafiających do nas codziennie, trudno ocenić, co w końcu,
jest zdrowe, a co nie. O tym, przede wszystkim jest ta książka. Jak weryfikować
wiadomości? Wiedza jest potęgą. Jestem fanką medycyny opartej na faktach („evidence
based medicine”)*, Dlatego, każde moje twierdzenie jest poparte
odnośnikami do badań publikowanych w recenzowanych czasopismach. I zawsze gorąco
zachęcam Czytelników do samodzielnego zapoznania się z nimi, by na tej podstawie
wyrabiać sobie zdanie. Wtedy się odkrywa, jak ryzykowne jest traktowanie za
źródła wiedzy pseudoktorów z YouTube.
Oczywiście, wszyscy jesteśmy omylni. Lekarze, czy naukowcy – też. W dzisiejszych
czasach, kiedy wiedza tak bardzo szybko idzie do przodu, trzeba stale robić
update i analizować czy aby nie bazujemy na przestarzałych informacjach.
Cyceron twierdził: „Właściwością człowieka jest błądzić, głupiego – w błędzie
trwać. Żyć – to myśleć”.
Warto zadawać sobie pytanie: „dlaczego?”, „ale kto to stwierdził?”, „na
podstawie czego?”.
Zalewa nas każdego dnia ogrom informacji. Ciągle ktoś chce nam coś sprzedać. Ta
lektura może uchronić wiele osób przed wydaniem pieniędzy na kuracje, badania,
suplementy, które jednoznacznie zostały zakwestionowane i zdyskredytowane przez
wiarygodne źródła naukowe. Najgorsze jest, że wiele z nich nie tylko naraża
ludzi na niepotrzebne wydatki, ale też może stanowić zagrożenie dla zdrowia.
Polegamy na wiedzy innych. W co wierzyć. Jak weryfikować to co słyszymy?
Zadawanie umiejętnych pytań jest kluczem.
W końcu, kto pyta, nie błądzi. Warto zadawać pytanie: pytanie: „Ale KTO TAK
powiedział? GDZIE to było OPUBLIKOWANE? Czy w RECENZOWANYCH* (czyli uznanych w
świecie naukowym) źródłach? Ile badań to POTWIERDZIŁO”? Jeśli odpowiedzią jest:
„wyczytałem GDZIEŚ w internecie” lub „w książce”, to delikatnie mówiąc, musi
dawać do myślenia.
SPIS TREŚCI
Wstęp
9
Masełko wraca do łask
23
Sydney Heart Study
29
„Minnesota Coronary Experiment”
31
Badanie PURE
32
Na czym smażyć?
43
Kiedy smażysz… lepiej nie oddychaj za głęboko
54
Jeszcze słowo o frytkach i chipsach (sorry, muszę
55
Suplementy, kuracje, zabiegi oczyszczające
71
Dieta detox
75
Kawa
76
Oczyszczająca głodówka
79
Nietolerancje pokarmowe. Jak nie dać się naciągnąć
91
Kiedy jelita stają się rozdrażnione i nie dają żyć (normalnie)
99
11 faktów o mleku, o których większość osób nie ma pojęcia
109
Dorośli lepiej niech nie przesadzają ze słodkim mlekiem
111
Fermentowany nabiał eliksirem zdrowia
116
Kefir na “helicobactera”
118
„Za wysoki cukier"? - Zaprzyjaźnij się z jogurtem!
118
Jogurtem w depresję
119
Czy mleko wzmacnia kości?
121
„Pij mleko – będziesz wielki!”
124
Mleko i rak. Kij ma dwa końce
125
Picie mleka sprzyja trądzikowi
126
Pijący dużo mleka częściej zapadają na chorobę Parkinsona
127
Alergie. Kilka ciekawostek
128
VII. Odczarujmy w końcu laktozę
145
Czy laktoza jest taka zła?
147
Szkodzi zdrowiu?
149
Bakterie
150
VIII. O jajach „bez jaj”. 10 powodów dla których warto je jeść
159
Pomagają w odchudzaniu
161
Jaja to prawdziwa skarbnica witamin i mikroelementów
161
Związki zabijające szkodliwe drobnoustroje
161
Jaja są zasobne w unikalne przeciwutleniacze
162
Żółtka jaja są skoncentrowanym źródłem choliny (680 mg/100 g)
162
Czy systematyczne jedzenie jaj naraża na sklerozę?
163
Jaja kontra ślepota
163
Jaja chronią przed zaćmą
165
Co DOBREGO „robią” jaja z cholesterolem we krwi
165
Jaja oddalają widmo cukrzycy II typu
173
O co chodzi z tym glutenem?
187
Ciemne strony glutenu
192
„Kameleon” i „Góra lodowa” Kilka słów o celiakii
194
Jak się przekonać czy mamy celiakię
198
Kwasy omega 3
215
O delfinach i zebrach
218
Olej rybi walczy z depresją
219
Czyli… śledź na lepszy nastrój!
220
Ryby na inteligencję
220
Twoje dziecko nie radzi sobie w szkole?
223
Masz agresywnego znajomego?
223
Omega-3 pomaga oddychać pełną piersią
224
Ryba dla serca
225
Zapalenie przez jedzenie
227
Kiedy lepiej nie oddychać pełną piersią
243
Historia jest nauczycielką życia
250
Wracając do dzisiejszego świata
251
Lepiej nie mieszkać za blisko drogi
255
Cóż na to poradzić?
256
Więcej oraz możliwość zakupu (oprócz księgarń) na
https://mitykontrafakty.pl/.
Tom 1 książki krótko przedstawiłem tutaj a tom 2
tutaj.
____
* Co do Evidence Based Medicine (EBM) i "publikacji recenzowanych" -
TEŻ powinniśmy być ostrożni, patrz np.
Wiarygodność prac naukowych (i
linki!).
opr. L. K.
PS.
Czy widziałeś co kryje sie pod ikonkami na
prawym marginesie?
PS2. Jest pewne "zawirowanie" z tutejszą stopką na niektórych stronach -
ten błąd będzie stopniowo usunięty w styczniu i lutym 2020.
Prawidłowe linki do tych stron:
Copyright, Zastrzeżenie i Polityka Prywatności .
